Techniek

Spiegel-Atelier

Meester Juul onderzoekt: Spiegel-Atelier in de onderbouw

Spiegel-Atelier: introductie

Met Spiegel-Atelier maken kinderen op een speelse manier kennis met experimenteren. Zij kunnen gemakkelijk eenvoudige experimenten uitvoeren, een uitkomst voorspellen en beschrijven wat zij verwachten. Bovendien leren de kinderen de verschijnselen nauwkeurig waar te nemen, hun waarnemingen te beschrijven en ze met anderen te bespreken.

De complexe theoretische achtergrond van de fysica, die wij volwassenen soms moeilijk vinden, is opzettelijk weggelaten. Het werkt ook zonder! En de verwondering is inbegrepen!

Spiegel-Atelier geeft toegang tot de verschijnselen van spiegeling en symmetrie door middel van 23! spiegelexperimenten. Dit geeft kleuters belangrijke ervaringen in ruimtelijk denken en driedimensionale waarneming die ze in hun dagelijks leven kunnen toepassen. De bedoeling van Spiegel-Atelier is om door middel van spiegel-experimenten door te dringen in de wereld van schijn en symmetrie. Dit wordt gedaan met experimenteer-opstellingen en vragen die eenvoudig toegankelijk zijn. De experimenteer box omvat diverse eenvoudige en meervoudige spiegelingen tot de 3D-spiegelruimte en onze tekenborden voor vrije vormgeving. De figuren zijn zelden als een geheel aanwezig; de voltooiing gebeurt pas wanneer men de spiegel erbij betrekt. De experimenten zijn zo gerangschikt dat er een duidelijke structuur is voor de opeenvolging van de experimenten. Op die manier kunnen de experimenten met elkaar worden vergeleken en kunnen conclusies worden getrokken voor de toekomst.

Eerste indruk

Het is altijd weer een verrassing wat je gaat aantreffen in de dozen van Spielwelle. Ondertussen weet ik dat ik kan uit gaan van een handig ingedeelde doos waar alles zijn plek heeft en waarbij de doos zelf ook gebruikt kan worden voor de experimenten.

Opvallend aan deze doos is het gat in de deksel.

Bij het opendoen van de doos valt de draaischijf het meest op. Door de tekening op het deksel is meteen duidelijk dat deze twee op elkaar geplaatst moeten worden.

Het voordeel van de draaischijf is dat een groepje kinderen tegelijk experimenten uit kan voeren zodat iedereen de schijf zodanig kan positioneren dat hij er goed in kan kijken.

Als je de doos verder uitpakt kom je de hoekelementen en spiegels tegen. Er zijn twee hoekelementen en de spiegel blijven er met magneten aan vast zitten. Deze manier van bevestigen is stevig genoeg om de experimenten mee uit te voeren en zorgt in de eerste instantie al meteen voor wat verbaasde blikken bij de kinderen waarmee ik de experimenten uitvoer. De magneten zijn namelijk niet zichtbaar en zitten in de spiegel en hout verwerkt.

Uit de handleiding blijkt dat de spiegels van kunststof zijn en dat er dus geen gevaar is voor glassplinters, dat is wel heel fijn en dit maakt dat ik de kinderen ook zelfstandig wil laten experimenteren.

De vilten velletjes die de spiegels van elkaar scheiden geven het geheel een nette uitstraling en benadrukken het nut van iets netjes opbergen. Iets dat mij als muziek in de oren klinkt.

het is niet meteen duidelijk waar de twee verschillende hoeklijsten voor dienen, de verschillende figuurtjes; de kubus, partjes, staafjes en ‘kasteelonderdelen’ lijken gespiegeld te moeten worden, maar verder dan dat de staafjes magnetisch zijn komen we niet. We gaan er van uit dat dit later nog zal blijken en beginnen aan het doorbladeren van de experimenten.

In de praktijk

In onderstaand stukje beschrijf ik hoe ik met mijn groep 3 te werk ben gegaan.

De experimenten zijn genummerd, voorzien van een moeilijkheidsgraad en er staat steeds met plaatjes afgebeeld welke onderdelen je nodig hebt. De bouwinstructie staan verder nog uitgelegd en het onderdeel ‘experiment’ neemt je door de te volgen stappen heen.

Het leuke vind ik zelf dat er steeds vragen staan vermeld die kinderen zowel letterlijk als figuurlijk op een bepaalde manier laten kijken. het onderdeel inzicht geeft een antwoord op gestelde vragen en kan je soms op weg helpen om precies te bepalen wat je eigenlijk had moeten zien.

Ieder experiment heeft ook varianten en uitbreidingen waarbij er steeds een andere invalshoek wordt gekozen of je wordt uitgedaagd om een experiment uit te breiden. De plaatjes zijn erg

handig, ze geven zonder woorden aan hoe er gebouwd moet worden maar ondersteunen ook de opdrachten door aan te geven waar er gekeken moet worden. Wees gerust; ze verklappen verder niks.

Bij het tweede experiment wordt duidelijk welke functie de verschillende hoeklijsten hebben. Die van 90 graden is nodig voor dit experiment, maar als variant ervan wordt er verwezen naar een experiment verderop in het boekje waarbij de 60 graden versie gebruikt moet worden en de uitkomsten vergeleken kunnen worden. Dit principe geldt trouwens bij meerdere experimenten. Dit is interessant, maar ik merk dat de kinderen hier niet meteen aan toe zijn omdat ze vooral benieuwd zijn naar alle verschillende experimenten en daardoor de diepte nog niet in willen.

Eigenlijk meer dan prima omdat de doos en de opdrachten op deze manier wel langer leuk blijft.

De draaischijf is echt een uitkomst als je de experimenten met een groepje uitvoert; één kind kan bouwen, maar je hoeft geen kunsten uit te halen om iedereen te laten kijken, hiervoor is een draai aan het plateau voldoende.

Het is leuk om met de bloemblaadjes dennenbomen en driehoekjes die een zonnetje vormen aan de slag te gaan. De kinderen herkennen de vormen meteen en ze vinden het leuk om ze symmetrisch op te stellen. De staafjes geven het geheel een hele nieuwe dimensie omdat deze aan de hand van magnetisme aan de spiegel blijven plakken, dat is al erg bijzonder natuurlijk en iedereen wil er even aanzitten om te voelen hoe makkelijk het weer los gaat. Het effect van één enkel staafje is groter dan de kinderen verwachten; er is namelijk een vierkant te zien. Dit effect wordt uitvoerig besproken en becommentarieerd omdat iedereen er wel een verklaring voor wil geven, of dat allemaal klopt laat ik maar even in het midden.

Het is makkelijk om het gesprek te sturen aan de hand van de informatie uit de handleiding al je even verlegen zit om inspiratie. Uit eigen ervaring kan ik in ieder geval zeggen dat de kinderen het heerlijk vinden om hoeken, zijdes of andere figuren te tellen

Na een tijdje komen we een experiment tegen waarbij twee spiegels tegenover elkaar geplaatst worden waarna er een poppetje tussen gezet mag worden. Het effect laat zich waarschijnlijk raden, maar de kinderen zijn bijzonder onder de indruk. Een eindeloze rij van figuurtjes wordt zichtbaar en omdat het poppetje aan de voor en achter kan een verschillende uitdrukking heeft, i er in de eindeloze rij steeds om en om een andere uitdrukking zichtbaar

Het tekenbordje geeft de mogelijkheid om met de hulplijntjes vormen te creëren die vervolgens gespiegeld worden. De opdrachten die hierna volgen: een kwart van een nog te spiegelen figuur tekenen om deze vervolgens te laten spiegelen zijn te moeilijk voor mijn groep. Ondanks dat er voorbeelden gegeven worden in de handleiding is het te lastig om een figuur te tekenen dat netje aansluit. Het proberen ervan. Het is op dit moment nog leuker om op het geheel zwarte tekenbordje (zonder hulplijntje) een enkel figuur te tekenen. Dit hoeft verder nergens aan te voldoen en is een stuk makkelijker.

Conclusie

Het is mooi en stevig materiaal. De principes van spiegelen worden uitvoerig uitgelegd en weergeven in de experimenten. Het is uitdagend en gaat niet snel vervelen omdat er veel variaties mogelijk zijn en je echt de diepte in kunt.

Ondanks dat sommige principes moeilijk uit te leggen zijn, zijn de experimenten zelf bijna allemaal goed te volgen en zodanig in elkaar gezet dat kinderen - zolang ze weten hoe de basis werkt - er ook zelf mee aan de slag kunnen. Het is zelf een optie om er vrij mee te spelen omdat de materialen dit wel aankunnen en sommige opdrachten simpel genoeg zijn om de kinderen bezig te houden. Kinderen worden echt aan het denken gezet en de uitkomst van sommige experimenten zijn verrassend en zorgen ervoor dat de kinderen er graag weer opnieuw mee spelen.

Op basis van mijn ervaringen met het materiaal kom ik tot de volgende beoordeling:

 

Juul Rutten
(Montessori) leerkracht