KuKo Spelconcept

Wat is KuKo?

Soms komt er in je onderwijscarrière ontwikkelingsmateriaal voorbij waarvan je meteen weet dat kinderen er over dertig jaar nog steeds mee zullen spelen. KuKo is hier een prachtig voorbeeld van. In dit artikel  vertellen we er graag meer over.

Wat is KuKo?
KuKo is ontwikkelingsmateriaal en bestaat in de eerste instantie uit houten ballen. Deze zijn er in vier formaten en in felle kleuren (rood, geel, blauw, groen, paars en oranje). Bij de ballen zijn experimenteerschalen verkrijgbaar. Deze zijn er in een vlak model en een kegelvormig model. Kinderen kunnen hierin de ballen laten draaien, materialen zoals water of zand toevoegen of de experimenteerschaal bedekken met papier en een parcours tekenen. Er zijn gekleurde rubber ringen die op allerlei verschillende manieren gebruikt kunnen worden. Door de ringen kunnen van de ballen torens, bogen en vrije constructies gemaakt worden. Bogen, de stevige bogen zijn zo ontworpen dat ze in drie variaties kunnen worden gebruikt: staand, liggend en op de kop. Vierkante en zeshoekige bouwplaten zorgen voor oneindig veel constructiemogelijkheden.
Naast dit basismateriaal zijn er sorteermanden, verschillende dobbelstenen, pincetten, houten lepels en is er nog veel meer verkrijgbaar om het spel te stimuleren.

Hoe zet je KuKo in?
Wat je visie op kleuteronderwijs ook is, welk type leerkracht je ook bent, wat je populatie ook is, of je nu met peuters, kleuters of in de middenbouw werkt, KuKo biedt eindeloos veel mogelijkheden.
Bij het materiaal zijn drie modules verkrijgbaar (Experimenteren, Ontwerpen & Bouwen en Techniek) met elk een schat aan activiteiten. Je kiest voor één module, voor 2 modules of voor alle drie modules. Per activiteit vind je een beschrijving van het ontwikkelingsgebied waaraan je werkt, de moeilijkheidsgraad en het benodigde materiaal. Als leerkracht of pedagogisch medewerker kies jij ervoor hoe je KuKo aanbiedt. Dit kan, wanneer je visie ervaringsgericht is, geheel vrij door bijvoorbeeld materiaal in je bouwhoek of experimenteerhoek neer te leggen. Je kunt er ook voor kiezen om programmagericht te werken en, aan de hand van je planning, activiteiten te kiezen waarin de door jouw gekozen doelen centraal staan. Denk aan het sorteren van de gekleurde ballen of het stimuleren van de fijne motoriek door de KuKo pincet toe te voegen.
Kinderen kunnen met het materiaal in een klein groepje werken, in een tweetal of individueel en onder leiding van de leerkracht die het spel kan begeleiden.

Ontwikkelingsgebieden
Hierboven werd al kort iets gezegd over ontwikkelingsgebieden. Bij jonge kinderen spreken we van een brede ontwikkeling. Dit betekent dat je nooit maar aan één bepaald ontwikkelingsgebied werkt. Binnen één activiteit komen vaak meerdere ontwikkelingsgebieden aan bod. Om als leerkracht zicht te houden op de diversiteit van ontwikkelingsgebieden is per activiteit aangegeven aan welke leerinhouden je werkt. Op deze manier kun jij als leerkracht of pedagogisch medewerker makkelijk de koppeling maken met de aanbodsdoelen die in jouw planning centraal staan. KuKo onderscheidt de volgende ontwikkelingsgebieden:
Motoriek: De motorische ontwikkeling wordt onderverdeeld in de grove en de fijne motoriek. De spelactiviteiten van KuKo doen een beroep op beide motorische gebieden.
Rekenen: De materialen nodigen uit tot tellen, rubriceren en seriëren. Dit gebeurt zowel binnen vrije als gestructureerde activiteiten. Als leerkracht of pedagogisch medewerker bied jij de materialen aan op een manier die past bij de ontwikkelingsfase van het kind.

Taal en sociale vaardigheden: Met de spelactiviteiten van KuKo wordt de taalontwikkeling van het kind gestimuleerd. Het gaat dan om woordenschatontwikkeling, praten, luisteren en gesprekjes voeren. KuKo stimuleert op deze manier het samenspelen.
Waarneming: Naast zien speelt ook het horen en voelen een belangrijke rol. Vanuit deze gedachte schenkt KuKo bij iedere activiteit aandacht aan waarneming.
Onderzoeken: Jonge kinderen ontwikkelen zich vanuit nieuwsgierigheid. Een onderzoekende houding is een voorwaarde om vaardigheden als redeneren en probleem oplossen te ontwikkelen. Activiteiten van KuKo stimuleren het kind om samenhang te zien tussen diverse elementen.
Creativiteit: Naast het vrije spel wordt er bij verschillende activiteiten een beroep gedaan op het probleemoplossend vermogen van kinderen. Bijvoorbeeld de wip in evenwicht houden. Kinderen gaan op eigen wijze met deze problemen aan de slag en komen vaak tot creatieve oplossingen.

Nationaal Programma Onderwijs (NPO)
Wanneer jouw school voor de komende schooljaren uit de NPO menukaart heeft gekozen voor:
Meer onderwijs, bijvoorbeeld VVE,
Effectievere inzet van onderwijs, bijvoorbeeld 1 op 1 werken,
Executieve functies, bijvoorbeeld samenwerkend leren,
of de inzet van nieuwe leermiddelen; dan is KuKo is hét middel om jullie gestelde doelen te behalen.
Zo kan KuKo in de VVE worden ingezet om te werken aan het bevorderen van de taalontwikkeling.
Door 1 op 1 te werken kun jij als leerkracht onderzoeken welke doelen beheerst worden en aan welke doelen nog gewerkt moet worden.
Door KuKo in te zetten met een groepje leerlingen die een probleem moeten oplossen, bijvoorbeeld bij techniek of met je plusleerlingen, werk je aan samenwerkend leren. Genoeg goede redenen om KuKo in te zetten op jouw school!

KuKo en observeren, een extraatje
Veel scholen zijn momenteel druk bezig met de aanschaf van observatie-instrumenten voor hun kleuters. Nu het toetsen verboden wordt en de ontwikkeling op een andere manier in kaart gebracht moet worden, zien we de meeste aanbieders werken met doelen en afvinklijsten. Denk aan doelen op het gebied van meten en meetkunde maar ook getallen en het omgaan met hoeveelheden. Door de inzet van KuKo kun je ontzettend veel doelen aan bod laten komen in je speelleeromgeving en je reguliere aanbod. Dit scheelt jou als leerkracht heel veel tijd. Deze tijd kun je dan weer besteden aan instructie, begeleiding of observeren.

Conclusie
KuKo is een spelconcept dat zonder voorschriften of richtlijnen ingezet kan worden met de grootst mogelijke ruimte voor creativiteit. Uitproberen, experimenteren en ervaringen opdoen staan centraal. Het KuKo concept staat ook vele spelvarianten toe. Deze zijn beschreven in onze KuKo modules. KuKo is uitdagend voor iedereen en kan naar eigen inzicht en visie ingezet worden op elke school!

Margreet Louw MEd,
Zelfstandig onderwijsadviseur voor Het Jonge Kind

naar het spelconcept KuKo